वैज्ञानिक पारिभाषिक संज्ञा

जी G पुष्पसूत्रात (किंजमंडलाबद्दल) स्त्रीकेसरांबद्दल वापरलेले अक्षर floral formula, gynoecium

गॅलॅक्टिन १ गॅलॅक्टोडेंड्रान या नावाच्या वनस्पतीतील रसात आढळणारे प्रमुख द्रव्य २ शिंबी कुलातील वनस्पतींच्या बीजात आढळणारा डिंकासारखा पदार्थ Leguminosae

गॅलॅक्टोज गॅलॅक्टिनपासून काढलेली साखर (C६ H१२ O६)

गोलशंकु, मांसल शंकु गोलाकार शंकूपासून बनलेले बीजयुक्त इंद्रिय (उदा. सुरु व थुजा), यातील बीजधारी खवले टोकांशी मोठे मांसल व छत्राकृती असून त्यांच्या खालच्या बाजूस उघडी बीजे असतात Gymmospermae, Coniferae

स्फटा फडी, फणा

स्फटाकृति फणाकार, उदा. बचनागाच्या फुलातील एक संदल hooded  galeiform

चषकछदी पेल्याप्रमाणे झाकण असलेला

चषकरुप पेल्याप्रमाणे

गुल्म, विकृतवृद्धी कीटकांच्या दंशाने किंवा जीवोपजीवी कवक वनस्पतींच्या संसर्गामुळे वनस्पतींच्या ऊतकांमध्ये दोष निर्माण होऊन व अनित्य (असामान्य) स्थानिक वाढ होऊन भिन्न प्रकारच्या गाठी, फोड इत्यादी बनण्याचा प्रकार, उदा. पापटी, ऊंबर याची पाने, ऊंबरातील काही फ

गॅलिक आम्ल ओक( बंज, बान) वृक्षावर असलेल्या गाठीतील स्तंभक द्रव्य

गॅलोटॅनिन ओकच्या सालीतील ग्लुकोसाइड

गॉल्टनचे नियम Law of ancestral heredity (inheritance), Law of filial regression.

विद्युतनुवर्तन चलविद्युत् प्रवाहाच्या चेतनेने घडून येणाऱ्या वाढीमुळे अवयवास वाकडेपणा (वळण) येण्याचा प्रकार हे वळण विद्युत धनाग्राकडे असते. tropism.

गंतुकाशय, युग्मकधानी गंतुके (प्रजोत्पादन कोशिका) निर्माण करणारा एककोशिक किंवा अनेककोशिक अवयव g. unilocular एकपुटक गंतुकाशय एकच कप्पा असलेली गंतुकयुक्त पोकळी g. plurilocular अनेकपुटक गंतुकाशय मूळच्या एक कोशिकेचे रुपांतर अनेक कप्याच्या पोकळीत होऊन बनलेला

गंतुक, युग्मक लैंगिक प्रजोत्पादन कोशिका, ही स्वरुपविषयक (पुं. व स्त्री लिंगभेद दर्शविणारी किंवा न दर्शविणारी असते. तथापि, तिची कार्यक्षमता दुसऱ्या (बहुधा भिन्न) गंतुकाशी संयोग झाल्याशिवाय दिसून येत नाही, फारच क्वचित ती एकटीच नवीन प्रजा निर्माण करु शकते (अ

गंतुकी सूत्रसंख्या, युग्मकी सूत्रसंख्या एका गंतुकातील रंगसूत्रांची एकपट संख्या (एकगुणित)

गंतुकजनन गंतुकाशयात गंतुके निर्माण करण्याची प्रक्रिया

गंतुकधर, युग्मकधर गंतुकाशयाला आधार देणारा देठासारखा भाग, गंतुके निर्माण करणारा, तंतुयुक्त भाग, उदा. काही शैवले व कवक (बुरशी)

गंतुकधारी गंतुकांच्या साहाय्याने नवीन संतती निर्माण करणारी वनस्पतींच्या जीवनातील एकगुणित अवस्था किंवा लैंगिक पिढी, उदा. फुलझाडांतील तीन प्रकलयुक्त परागनलिका व आठ प्रकलयुक्त गर्भकोश

गंतुकधारीय मुकुलायन पुं-नर जननेंद्रिये (रेतुकाशये) धारण करणाऱ्या पिढीपासून शाकीय पद्धतीने सूक्ष्म कळ्यासारख्या अवयवांची निर्मिती व नंतर त्यापासून नवीन एकगुणित पिढ्यांची उत्पत्ती.

गंतुकप्राकल, गंतुकद्रव्य सलिंग प्रजोत्पादक कोशिकेतील जीवद्रव्य

लैंगिक प्रजात्पादन (पुनरुत्पादन) sexual reproduction

फलनज, निषेचनज गंतुकांच्या संयोगापासून बनलेले

मुक्तप्रदल उपवर्ग sympetalae

युक्तप्रदली अंशतः किंवा पूर्णपणे जुळलेल्या पाकळ्या असलेला (पुष्पमुकुट अथवा फूल) उदा. सदाफुली, रूई, पारिजातक, धोत्रा

युक्तपरिदली परिदले (संवर्त व पुष्पमुकुट असा भेद न दर्शविणारी) जुळलेली असलेले फूल, उदा. कुमूर, नागदौना, गुलबुश इ. perianth

युक्तसंदली सर्व संदले पूर्णपणे किंवा अंशमात्र चिकटलेली असण्याचा प्रकार किंवा जुळलेली असलेला (संवर्त) उदा. धोत्रा, तुळस, तेरडा इ.

रंभमीलन प्रथम स्वतंत्र असलेल्या ्नेक रंभांचे नंतर एक होण्याचा प्रकार stele रंभ

फलनपूर्व हालचाल प्रजोत्पादक घटकांच्या संयोगापूर्वी घडून येणारी त्यांची किंवा संबंधित अवयवांची (उपांगांची) हालचाल.

गंडिकारुप, गंडिकाम, गुच्छिकारुप अनियमित फुगवट्याप्रमाणे.

१ गंडिका २ गुच्छिका १ कवकतंतूतील विविधप्रकारे (कमी अधिक) फुगलेला भाग २ तंत्रिका तंत्रात (चैतनव्यूहात) आढळणारा अनेक कोशिकांचा गाठीसारखा समूह.

विवर सलग पृष्ठभागात पडलेली खिंड leaf gap (foliar gap)

उद्यानविज्ञान भिन्न प्रकारच्या बागा (उद्याने) बनविण्यासंबंधीच्या व त्यांच्या संवर्धनासंबंधीच्या माहितीची शाखा

गॅरीग भूमध्यसामुद्रिक प्रदेशातील खुरटी झाडी, यात मुख्यतः तुलसीकुल, शिंबीकुल आणि सुगंधी औषधीय वनस्पती यांचा भरणा असतो.

वायुविनिमय सामान्यपणे कार्बन डायॉक्साइड वायु बाहेर सोडणे ऑक्सिजन (प्राणवायू) आत घेणे ही सजीवंतील प्रक्रिया, वनस्पतीत प्रकाश संश्लेषणात या उलट प्रक्रिया आढळते. photosynthesis, respiration

वायु विसरण एका वायुचे दुसऱ्या वायुत किंवा द्रवात विलीन होणे. diffusion

वायुरिक्तिका ऍनाबीनासारख्या नील-हरीत शैवलांच्या कोशिकेतील प्राकलात असणारी वायूने भरलेली पोकळी, याबद्दल मतभेद आहेत.

भूकंदक (कवक) उपवर्ग, गॅस्टरोमायसेटीज सत्यकवकांपैकी गदाकवक वर्गातील एक उपवर्ग, काही शास्त्रज्ञ या गटाला गणाचा (लायकोपर्डेलीझ) दर्जा देतात, भूतारका, कंदकवक (आभासी), नीडकवक, पूतिकवक इत्यादींचाही येथे समावेश करतात. गदाबीजुके गदाकोशिकावर येतात व गदेसारख्या पुन

भूतारका पक्व झाल्यावर खालचा भाग (बाह्याच्छादन) तडकून व उलटा होऊन तारकाप्रमाणे दिसणारे कवक, वरचा भाग नंतर फुटुन बीजुके बाहेर पडतात, भूकंदुक कवकंआच्या उपवर्गात याचा अंतर्भाव केलेला आढळतो. Earth star

आसन्न फलोत्पत्ति, समीप फलोत्पत्ति समीप (आसन्न) युतीमुळे फळ बनण्याचा प्रकार

आसन्न युति, समीप युति, निकट परागण, एक पादप परागण एकाच वनस्पतीच्या दोन जवळच्याच फुलातील परागणामुळे घडून आलेली फलनक्रिया xenogamy

शुद्ध सरस कडक, डिंकासारखा चिकट, पाण्यात न विरघळणारा पण मिसळून बुळबुळीत आणणारा पारदर्शक, रुचिहीन पदार्थ उदा. तालिमखाना किंवा इसबगोल यांचे बी, पिवळ्या तिळवणीची पाने, खोड व फळे यावरचे (प्रपिंडीय) केस, कित्येक जलवनस्पती.

पिच्छिल शुद्ध सरसयुक्त, चिकट, बुळबुळीत, उदा. थलथलित कवक mucilaginous

थलथली, जेली गेलिडियम या तांबड्या शैवलापासून मिळणारी थलथली (जेली) अथवा बुळबुळीत पदार्थ, एगर या सामान्य इंग्रजी नावाने असा पदार्थ ओळखतात, तो इतर काही शैवलापासूनही मिळतो, जेलीयुक्त खाद्य पदार्थात हा उपयुक्त असतो.

युगुले, जोड्या जोडीने असणारे, प्रकलाच्या न्यूनीकरणात पूर्वावस्थेत जोडीने असणारी समरचित रंगसूत्रे, यापैकी एक पित्याकडून व एक मातेकडून आलेले असते. meiosis

युगुल, जोडी bivalent

मुकुलिका काही वनस्पतीतील सूक्ष्म प्रजोत्पादक अलिंगी कळ्यासारखे (शाकीय) अवयव, उदा. शेवाळी g.cup मुकुलिका चषक मुकुलिका निर्माण करणारा, पेल्यासारखा अवयव उदा. मार्चाएशिया नावाची शेवाळी

मुकुलिकासंभव मुकुलिकांची निर्मिती, सूक्ष्म कळ्या येणे उदा. किण्व (यीस्ट) या एककोशिक कवक वनस्पतीवर तशाच कोशिका कळ्याप्रमाणे वाढून त्यांची माळ बनते, म्यूकर बुरशीतही कधी कधी हा प्रकार आढळतो.

जनुक, जीन संततीत पिढ्यानुपिढ्या उतरणाऱ्या लक्षणांबद्दल जबाबदार असा रंगसूत्रातील जटिल घटक. जनक वनस्पतीच्या प्रजोत्पादक कोशिकेत (गंतुकात) रंगसूत्रांचा एकच संच असून त्यातील प्रत्येक रंगसूत्रावर अनेक जनुकांचाही एकच संच असतो. परंतु दोन गंतुके (पुं. व स्त्री) ए

जनुकमात्रा प्रकलातील एखाद्या आनुवंशिक घटकाच्या उपस्थितीची संख्या duplex, simplex

पीठिका, पिढी निर्लिंग (अलिंग) पद्धतीने अथवा एका शाकीय साधनाने एका व्यक्तीपासून किंवा सलिंग पद्धतीने दोन प्रजोत्पादक कोशिकांपासून (रंदुकापासून) निर्माण झालेली संतती.

जनन कोशिका, जननपेशी प्रकटबीज वनस्पतींच्या परागकणातील पुं-गंतुके बनविणारी कोशिका g.nucleus जनन प्रकल फलनाशी संबंध येणारा परागकणातील प्रकल

वांशिक, वंशासंबंधी वंशविषयक (गुणासंबंधी), वंसनिदर्शक genus

निर्मिती नव्याने निर्माण करण्याची प्रक्रिया, उगम व विकास

जननिक, वंशागत, जनन- एका पिढीतून दुसरीत (अनुहरणामुळे) येणारे, जननासंबंधी, अनुहरणाशी संबंधित g.code जननिक सांकेतिक वर्ण अनुहरणाच्या प्रक्रियेत एका पिढीतून दुसऱ्या पिढीत जनुकांद्वारे उतरलेल्या लक्षणांच्या माहितीचे संक्षिप्त स्वरुप, डीएनए मधील चार क्षारक हे

जननिक संच कोशिकेतील परिकल आणि रंगसूत्रातील आनुवंशिक गुणदोषवाहक घटक यांचा संपूर्ण गट g. vriation १ जननिक (वांशिक) भेद, वंशागत भेद २ जनुक विभेदन १ वंशपरंपरेने आलेला संततीतील फरक, २ रंगसूत्रातील आनुवंशिक घटकासंबंधीचा बदल

जननवैज्ञानिक, आनुवंशिकीविज्ञ जननविज्ञानासंबंधी विशेष ज्ञान असलेला (तज्ञ)

जननविज्ञान, आनुवंशिकी प्रजोत्पादनाची प्रक्रिया, त्याशी संबंधित इंद्रिये, अवयव, काशिका व तदंतर्गत कोशिकांगके, आनुवंशिक लक्षणे, त्याशी संबंधित घटक (जनुके) व त्यांचा पिढ्यानपिढ्या प्रवास (अनुहरण) आणि त्या संबंधीचे प्रयोग, निष्कर्ष वि सिद्धांत इत्यादीसंबंधीच्

अवनत जानु वाकलेल्या गुडघ्याप्रमाणे, उदा. काही फुलांच्या पुष्पमुकुटाचा तळभाग

रंगसूत्र (गुणसूत्र) संच विशेषतः जननिक दृष्ट्या विचारात घेतलेला एकगुणित रंगसूत्रांचा गट genom

१ जनुकविधा २ वंशरुप १ एखाद्या व्यक्तीतील लक्षणांच्या अभ्यासाने निश्चित केलेला जनुकांचा संच, प्रकट व अप्रकट लक्षणे विचारात घेऊन विशिष्ट पिढीतील त्या लक्षणाच्या जनुकासंबंधी संक्षिप्त स्वरुपात व्यक्त केलेले सूत्र उदा. (अ) उंच व्यक्तीत सुप्तपणे असणारा खुजेपणा उं (खु) या सूत्राने दर्शविता येईल तर (आ) तसा खुजेपणा सुप्तरुपाने नसणाऱ्या व्यक्तीचा जनुकसंच उं उं या सूत्राने व (इ) उंचपणाचे जनुक नसणाऱ्या व्यक्तीचा जनुकसंच खु खु या सूत्राने दर्शविता येतो. येथे (अ) व (आ) या व्यक्तींचे बाह्यस्वरुप उंच म्हणजे सारखे असले तरी जनुकसंच भिन्न असतात, (इ) ही व्यक्ती खुजीच असते. ह्या बाह्यस्वरुपांना सरुपविधा (pnenotype) म्हणतात. यावरुन सारखी सरुपविधा असलेल्या दोन व्यक्तींतील जनुकसंच सारखे असतातच असे नाही, त्यांच्या जनुकविधा भिन्न असू शकतात. २ ज्या जातीवरुन वंशाची निश्चिती केली आहे ती जाती.

किराइत कुल, जेन्शिएनेसी किराइत (किरात, काढेचिराइत), कुमुद, इत्यादी द्विदलिकित वनस्पतींचे लहान कुल, याचा समावेश जेन्शिएनेलीझ किंवा किराइत गणात केला जातो. प्रमुख लक्षणे- (खाली दिलेल्या गणाच्या लक्षणांशिवाय)- आल्प्स पर्वतात विशेषेकरून आढळणाऱ्या लहान मोठ्या आकाराच्या वनस्पती, फुले भडकरंगी, कळ्या पिळीव व एका कप्याचा किंजपुट

किराइत गण, जेन्शिएनेलीझ या गणात जेन्शिएनेसी, ओलिएसी (पारिजातक कुल), ऍपोसायनेसी (करवीर कुल) व ऍस्क्लेपिएडेसी (रुई कुल) इत्यादींचा समावेश बेसींनी केला असून हचिन्सन यांनी फक्त किराइत कुलच अंतर्भूत केले आहे. प्रमुख लक्षणे- पूर्ण, नियमित, पंचभागी फुले, द्विकिंज, ऊर्ध्वस्थ किंजपुट व समोरासमोर पाने इत्यादी लक्षणे मुख्यतः आढळतात. लोगॉनिएसी (कुचला कुल) याचाही येथेच पूर्वी समावेश करीत.

सत्योतक, सत्य ऊति संबंधित कोशिकांच्या समूहातून विभागणीने निर्मिलेल्या व पुढे प्रभेदन घडून आलेल्या कोशिकांचा समूह, आभासी नसलेले ऊतक, tissue.

वंश, प्रजाति वर्गीकरणात जाती हे सर्वात शेवटचे एकक मानून वंश हे त्यापेक्षा वरच्या दर्जाचे एकक मानतात, कारण अनेक भिन्न व संबंधित जातींचा संच म्हणजे वंश होय, मात्र एका वंशातील जातीतील फरक हे भिन्न वंशातील जातींतील फरकांपेक्षा कमी असतात, अनेक वंशांचा गट म्हणज

भूफलित

भूफलन, भूफलता प्रथम फूल जमिनीवर बनून नंतर ते जमिनीत घुसून फळ पक्क होण्याचा प्रकार उदा. भुईमूग

वनस्पति भूगोल पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील भौगोलिक परिस्थितिसापेक्ष वनस्पतींच्या अथवा पादपसमूहांच्या विस्ताराच्या माहितीची शाखा, उदा. शंकुधारी वने, विषुववृत्तावरील निबिड वने, भिन्न तृणक्षेत्रे इ. phytogeography

पुरावनस्पतिविज्ञान Fossil botany  Palaeobotany

गुरुत्वानुकुंचन भूगर्भाकडे वळण्याची अवयवांची प्रक्रिया, उदा. आदिमूळ.

गुरुत्वसंवेदन गुरुत्वाकर्षणाच्या चेतनेला प्रतिक्रिया दर्शविण्याचा प्रकार geotropism

गुरुत्वसंवेदी अवयव गुरुत्वाकर्षणाला प्रतिसाद देणारा अवयव, उपांग किंवा कोशिकांगक, उदा. अंतस्त्वचेतील तौकीरकण, मुळाचे टोक

मृदाशैवले मातीवर वाढणारी शैवले, उदा. व्हाऊचेरिया.

भूमिप्रिय, भूरागी १ जमिनीत फळे बनविणारी वनस्पती, उदा भुईमूग २ जमिनीवरच वाढणारी (वनस्पती), स्थलवासी. geophilous

१ भूमिप्रिय २ स्थलवासी, स्थल १ पहा geocarpy २ सदैव जमिनीवर वाढणारी (वनस्पती) g.fungus स्थलकवक जमिनीतील कुजक्या पदार्थावर वाढणारी कवक वनस्पती, उदा. भूछत्र, भूकंदुक, भूतारका इ.

स्थलवनस्पति सदैव जमिनीवर वाढणाऱ्या वनस्पती परंतु आपल्या कळ्या जमिनीत असणाऱ्या बहुवर्षायु खोडावर (उदा. कंद, मूलक्षोड, ग्रंथिक्षोड इ.) बनवून त्या तेथेच कायम ठेवणाऱ्या वनस्पती. परिस्थितिविज्ञानात सर्वच शाकीय भाग जमिनीत असणाऱ्या वनस्पतीस भूपादप (geophyte) म्हणतात.

गूढपादप जमिनीतील खोडावर प्रतिकूल परिस्थितीत कळ्यांचे संरक्षण करून जगणारी वनस्पती (उदा. आले, हळद इ.) त्यावेळी जमिनीवरील तिचा भाग सुकून जातो. geophyta.

गुरुत्वानुचलन, गुरुत्वीय अनुचलन गुरुत्वाकर्षणाच्या चेतनेमुळे घडून येणारी हालचाल (प्राप्त होणारी गति) किंवा स्थलांतर, वनस्पतींचे सुटे भाग किंवा मुक्तपणे संचार करणाऱ्या वनस्पती, हा प्रकार दर्शवितात.

मृदाखंडक, मृदाकर्तक प्रायोगिक अभ्यासाकरिता मातीचे नमुने (लहान तुकडे) गोळा करण्याचे शास्त्रीय साधन (उपकरण).

गुरुत्वानुवर्तनी गुरुत्वाकर्षणाच्या चेतनेमुळे त्या दिशेने (संमुख) किंवा त्या दिशेविरुद्ध (विन्मुख) होणारी अवयवाची वाढ (वळणे), उदा. खोडाचे टोक जमिनीवर गुरुत्वाकर्षणाविरुद्ध व मुळाचे टोक खाली गुरुत्वाकर्षणाच्या दिशेने वाढते.

गुरुत्वानुवर्तन वर वर्णन केल्याप्रमाणे वाढ होऊन वळण्याची प्रतिक्रिया g.lateral पार्श्विक गुरुत्वानुवर्तन खोडाच्या टोकास डाव्या अथवा उजव्या बाजूस अधिक वाढ झाल्याने वेलीचे कोवळे खोड प्रथम मोठी वेटोळी घालते व त्यामुळे जवळपासचा आधार मिळवते, या प्रकारास वरील

भांड कुल, जिरॅनिएसी भांड गणातील (जिरॅनिएलीझ) द्विदलिकित फुलझाडांचे एक कुल. बेथॅम व हूकर यांनी या कुलात ऑक्सॅलिडेसी, लिग्नँथेसी, ट्रोपिओलेसी व बाल्ममिनेसी यांचाही समावेश केला आहे. प्रमुख लक्षणे-बव्हंशी केसाळ औषधी, अनेकदा उपपर्णयुक्त साधी पाने, नियमित द्विलिंगी, पंचभागी फुले, संवर्त चिरस्थायी, पाच सुट्या पाकळ्या व त्याच्या दुप्पट किंवा तिप्पट तळाशी जुळलेली केसरदले, किंजपुट ऊर्ध्वस्थ व त्यात मध्यवर्ती अक्षावर अनेक बीजके, किंजल्क पाच, फळ बहुधा पालिभेदी, मध्यवर्ती चंचूपासून किंजदले सुटी होतात. जिरॅनियम व पेंलॅर्गाएनियमची झाडे बागेत लोकप्रिय आहेत.

१ अंकुर २ सूक्ष्मजंतू, सूक्ष्मजीव १ खोडावरील कळी, बियातील गर्भ २ सूक्ष्म जंतू, रोगजंतु, अतिलहान साधे जीव g.cell गंतुक, जननकोशिका, जननपेशी पुनरुत्पादक (प्रजोत्पादक) कोशिका g. disc अंकुर बिम्ब बीजुक रुजून त्यापासून बनलेली चकतीसारखी सूक्ष्म पहिली शारीरिक

१ किंजपुट २ कलिका ovary, bud. ovary

जंतुघ्न, जंतुनाशक जंतूंचा नाश करणारे द्रव्य fungicide

अंकुरबिम्ब, जननबिम्ब बीजुक रूजून त्यापासून काही कोशिकांचे बनलेले व सूक्ष्म चकतीसारखे प्राथमिक शरीर, उदा. मार्चांशिया शेवाळी. g. tube जनननलिका, अंकुरनलिका पहा germ tube. viable

१ जन्मजात २ जनक, निर्मायी १ अनुवंशिकतेमुळे उपजत असलेले (लक्षण) २ निर्माण करणारा, उदा. कोशिकांचा थर g.vesicle (oosphere) अंदुक स्त्री गंतुक किंवा त्यातील प्रकल   meristem  congenital

अंकुरण, उगवण बीज किंवा बीजुक अनुकूल परिस्थितीत रुजण्याची प्रक्रिया, अंकुर येणे, सुप्तावस्थेतील कळ्या जागृत होऊन फुले किंवा प्ररोह वाढीस लागण्याची घटना (sprouting) sprout

शिलापुष्प कुल, जेस्नेरिएसी पाथरफोडी (शिलापुष्प), जेस्नेरिया डग्लसी इ. वनस्पतींचे (बियात दोन दलिका असलेल्या फुलझाडांचे) कुल, याचा अंतर्भाव पर्साएनेलीझ गणात करतात. प्रसार - उष्ण व उपोष्ण कटिबंध, प्रमुख लक्षणे- औषधी झुडपे, वृक्ष, वेली व काही अपि वनस्पती, पाने साधी, समोरासमोर, क्वचित थोडीफार विभागलेली, फुलोरा कुंठित, किंवा फुले एकेकटी, ती द्विलिंगी, पंचभागी, आकर्षक, संदले जुळलेली व तशीच प्रदले, केसरदले दोन, चार किंवा पाच, पाकळ्यांस चिकटलेली, किंजदले दोन, ऊर्ध्वस्थ, क्वचित अधःस्थ व जुळलेली, किंजपुटात एक कप्पा व अनेक बीजके, मृदुफळ किंवा शुष्कफळ (बोंड), बिया लहान, असंख्य, बाम्ही कुल, टेटुकुल व बंबाखू कुल याशी साम्य, पाथरफोडी औषधी आहे. ग्लॉक्सीनिया, जेस्नेरिया यांच्या जाती बागेत लावतात.

जिबरिलिन्स वनस्पतीत आढळणारे व नैसर्गिकरीत्या वाढीस साहाय्य करणार कार्बनी संप्रेरक, काही बाबतीत हे ऑक्सिन ह्या नावाच्या वृद्धि संप्रेरकापासून भिन्न असतात. यांचा कृत्रिमरित्या उपयोग करून वनस्पतीची ऊंची वाढविणे, फलनाशिवाय फळांची उत्पत्ति करणे, फुलण्याची क्रि

कोशयुक्त अवयवाच्या तळाशी पिशवीसारखा एकांगी फुगीरपणा येऊन खोलगट खाच असलेला, उदा. संवर्त (मोहरी), स्नॅपड्रॅगॉन saccate  gibbose

प्रचंड, राक्षसी, भीमकाय फार मोठे,दांडगे, उदा. अमेझॉन नदीतील कमलपुष्प, सुमात्रा बेटातील एक भुईपुष्प (रॅप्लेसिया आर्नाएल्डी), बम्हदेशातील बांबूची एक जाती (Dendrocalamus giganteus Munro), रुई (Calotropis gigantea R. Br.)

भीम- (बृहत्-) कायिता प्रचंडपणा अथवा फार मोठा आकार असण्याचा प्रकार.

पटल पातळ पडद्यासारखा अवयव, उदा. भूछत्रे g.fungus पटल कवक बीजुकोत्पादक पापुद्रे असलेले कवक Agaricales.

पिंगल तपकिरी किंवा पिंगट रंगाचे उदा. अशोक, आंबा, माधवलता (मधुमालती Hiptage madablota Gaertn.) यांची कोवळी पाने.

स्थूल दंतुर crenate.

व्यजनपर्ण वृक्ष (कन्याकेश वृक्ष) गण, गिंकोएलीझ मध्यजीव महाकल्पातील प्रकटबीज वनस्पतींचा एक गण, यामध्ये गिंकोएसी हे एकच कुल व गिंको बायलोबा ही एकच जाती, प्रमुख लक्षणे- विभक्तलिंगी वृक्ष, ऱ्हस्व व दीर्घ प्ररोह असतात. पंख्यासारखी पाने (व्यजनपर्ण) व त्यात द्वि

तुळई, धरण खोड किंवा काही पाने यांमध्ये ताण आणि दाब सहन करण्याकरिता वा आधाराकरिता उपयुक्त अशा कठीण आवरणाच्या घटकांची तुळईसारखी मांडणी. g. sclerenchyma धरण दृढोतक कित्येक वरच्या दर्जाच्या वनस्पतींच्या अवयवांच्या आडव्या छेदात तुळईच्या किंवा इंग्रजी I,T,H व O

मेखला १ करंडक वनस्पतींत आढळणाऱ्या शरीर कोशिकांच्या बाजूस असलेला दोन्ही कोशिकावरणांना जोडणारा सूक्ष्म पट्टीसारखा भाग २ सायकसच्या पर्ण लेशाची वलयाकृती शाखा g.view मेखला दृश्य करंडक वनस्पतींच्या कोशिकांची मेखला दिसून येणारी बाजू पहा valve- view

मेखला संरचना खोडाच्या आडव्या छेदात त्रिज्येच्या दिशेने पसरलेल्या व हरित्कणूंनी भरलेल्या लांबट कोशिकांनी वेढलेला वाहक कोशिकांचा संच.

मेखलन झाडाची वलयासारखी पट्टी काढणे

अल्परोमश, अल्पकेशी काहीसे केसाळ किंवा बव्हंशी गुळगुळीत असलेला (अवयव) उदा. ओसाडीचे पान.

केशहीन, रोमहीन केस नसलेले (अवयव), उदा. करंज (Pongamia glabra Vent)

हिमानी क्रिया पृष्ठभागावरुन हिमनदी वाहात जाण्याची प्रक्रिया व त्यामुळे झालेला बदल, उदा. पूर्वीची वनश्री नाहीशी होणे.

खड्गाकृति, अस्याकृति तरवारीसारखे, उदा. पान, फळ ensiform.

१ प्रपिंड, ग्रंथि २ छदककपाली, वंजुफल १ शरीरात किंवा शरीरावर, पाणी अथवा इतर द्रव पदार्थ (उदा. मधुरस, पाचक रस) स्त्रवणारी किंवा साठवून ठेवणारी कोशिका किंवा अन्य निश्चित संरचना (उपांग), ग्रंथि, उदा. जलस्त्रावक ऊतक, २ ओकचे किंवा तत्सम फळ, कठीण कवचाचे, शुष्क ए

प्रपिंडक आमराच्या फुलातील किंजल्कावरची चिकट चकती

प्रपिंडीय केश, ग्रंथियुक्त केश, प्रपिंडकेश टोकास स्त्रावक किंवा संचयी (ग्रंथी) संरचना असलेले केसासारखे उपांग, उदा. कीटकभक्षक वनस्पती, पिवळी तिळवण, तुळस, खाजकुयली, चित्रक g.tissue प्रपिंडोतक प्रपिंडाप्रमाणे कार्यक्षम असलेला कोशिकांचा समूह पहा laticiferous

प्रपिंडदंती, ग्रंथिदंतुर पानाच्या किंवा अन्य अवयवांवरील दातेरी किनारीवर (कडेवर) किंवा टोकावर प्रपिंडे (ग्रंथी) असण्याचा प्रकार.

प्रपिंडसम, प्रपिंडयुक्त, प्रपिंडी, ग्रंथियुक्त प्रपिंडासारखे किंवा प्रपिंड (ग्रंथी) असलेले (अवयव, पृष्ठभाग, केस, बिम्ब इ.)

१ समुद्रवर्णी २ किमानील १ समुद्राच्या पाण्याच्या (हिरवट) रंगाचे २ काहीसे निळसर हिरवे पहा glaucous

अल्पानील काहीसे आनील

आनील मेणाच्या पातळ थरामुळे निळसर हिरवा रंग असलेले, उदा. घायपाताचे पान, एरंडाचे खोड, देठ इ.

गाभा काही कवकांच्या बीजुकोत्पादक शरीरातील अनेक कप्पे असलेले ब बीजुके निर्मिणारे ऊतक. phallaceae.

गाभा काही कवकांच्या बीजुकोत्पादक शरीरातील अनेक कप्पे असलेले ब बीजुके निर्मिणारे ऊतक. phallaceae.

गोलवर्ध गोलसर उंचवटा Lichens.

गोलवर्धयुक्त पृष्ठभागावर गोलसर उंचवटे असलेले (साधे शरीर, कायक), उदा. धोंडफूल.

ग्लायडीन विशेषतः गव्हाच्या दाण्यात असलेले प्रथिन.

विसर्पण घसरत जाणे, हळू सरकणे उदा. काही नीलहरित शैवले व करंडक वनस्पती.

विसर्पी वृद्धि sliding growth.

गोलाभ प्रथिनाच्या कणातील गोलाकार खनिज कण उदा. एरंडाचे बीजातील पुष्क crystalloid

गोलाकार चेंडूसारखे उदा. जाफरी गेंदाचा फुलोरा, बाभळीचा फुलोरा

नर गुलिका, गोळई, ग्लॉब्यूल नर (पुं.) गंतुके निर्मिणारे वाटोळे जटिल इंद्रिय उदा. कारा (शैवल), या वनस्पतींत तंतुयुक्त अवयवात (रेतुकाशयात) पुं-गंतुके असून असे अनेक तंतु एकत्र असलेल्या संरचनेभोवती अनेक कोशिकांच्या एका थराचे वेष्टन असते. सामान्य अर्थी गोळी

ग्लॉब्यूलिन गोल व पारदर्शक कण, गोलाभातील मुख्य पदार्थ

लोमांकुश, रोमांकुश टोकाशी बाणाप्रमाणे वाकडा असलेला केस किंवा काटा, उदा. ऍझोला नावाचा जलनेचा, काही निवडुंगाच्या जाती glochid

गोल गुच्छ अनेक लहान फुलांचा चेंडूसारखा फुलोरा उदा. बाभूळ, लाजाळू इ.

गोल गुच्छित १ वर वर्णिल्याप्रमाणे फुलोऱ्यात असलेली (फुले) २ अनेक गुच्छ एकत्र असलेले उदा. औदुंबर (Ficus glomerata Roxb.)

पुष्पकपुंजित, बीजुकपुंजित काही अवयवांचे (बीजुके, पुष्पके इऍहे) झुबके असलेली (वनस्पती) glomerule.

स्तबकपुंज अनेक स्तबकांचा एकाच छदमंडलातील पुंजका उदा. उटककारी (Echinops echinatas Roxb.) glomerulus

द्राक्षशर्करा, ग्लुकोज वनस्पतीतील साखरेचा एक प्रकार C६H१२O६ grape sugar

ग्लुकोसाइड विघटनानंतर द्राक्षशर्करेत रुपांतर पावणारा जटिल पदार्थ उदा. अमिग्डॅलीन, कोनीफेरीन, सॅलिसीन ही द्रव्ये अनुक्रमे बदाम, चीड, वाळुंज यामध्ये आढळतात.

तुषसम गवतांच्या फुलातील तुसासारखे bract

तुष, तूस विशेषतः गवतांच्या फुलोऱ्यातील कणिशकात आढळणारे शुष्क छद, उदा. मका, गहू g.flowering बाह्यतुष पुष्पदलाबाहेरचे छद (तूस) g. inner (palea) अंतस्तुष आतील तूस, अक्षाजवळचे छद, बाह्यतुष व अंतस्तुष यामध्ये केसरदले व किंजदले असतात. g. outer (lemma) परितुष

अंतस्तुष palea. palea

तृणगट, ग्लुमिफ्लोरी बेंथॅम व हूकर यांनी या गटाला श्रेणी म्हटले आहे, एंग्लर व प्रँटल यांनी गण व बेसींनी तृणगण (ग्रॅमिनेलीझ) अशी नावे देऊन त्यामध्ये तृणकुल व मोथाकुल अंतर्भूत केले आहेत, हचिन्सन यांनी या गटाला विभाग मानून तृणगण व मोथागण असे दोन गण व त्या प्र

ग्लुटेन १ स्टार्च वेगळा काढल्यानंतर राहिलेले काही वनस्पतींतील चिवट व आरक्षित प्रथिन २ काही भूछत्रावरचे चिकट आवरण.

चिक्कणछादित चिकट पदार्थाचे आवरण असलेले, उदा. विंचवी (वृश्चन) व तंबाखूचे पान

मधुजन, ग्लायकोजेन आवश्यकतेनुसार साखरेत रुपांतर केला जाणारा तौकीरासारखा कोशिकेतील पदार्थ, उदा. यीस्ट, कित्येक कवक, अनेक प्राणी

उंबळी (कोंबळ) गण, नीटेलीझ प्रकटबीज वनस्पती उपविभागापैकी एक गण, यांची काही लक्षणे आवृतबीज वनस्पतीप्रमाणे (फुलझाडे) असून या गणात नीटेसी- उंबळी (कोंबळ) कुल या एकाच कुलाचा अंतर्भाव होतो. द्वितीयक काष्ठ भागात वाहिन्या, बीजकातील अंदुककलशाचा अभाव (अपवाद- एफेडा),

चषकाकृति पसरट तळ, मध्ये दांडा व वर काहीसा फुगीर भाग अशा पेल्याच्या आकाराचे

तनुकल, गॉल्गी बॉडी, गॉल्गी पुंजक काही थोड्या वनस्पतींच्या पण बहुधा सर्व प्राण्यांच्या कोशिकेतील प्राकलात आढळणारा, अनेक सूक्ष्मतंतू अथवा सूक्ष्मबिंदू यांचा पुंजका, याचे कार्य कोशिकेच्या स्त्रवणाशी संबंधित असावे असे मानतात.

बीजुककोशदंड बीजुककोशाचा आधारतंतू sporangiophore

बीजुककोश वनस्पतींच्या गंतुकधारी अवस्थेतील बीजुकांची निर्मिती करणारा प्रजोत्पादक अवयव, बीजुकधारी अवस्थेतील बीजुकांचे कार्य याहून भिन्न नसते. म्हणून मराठी पर्याय तोच ठेवला आहे. sporangium

१ शैवलस्तर २ बीजुकदंडस्तर १ काही धोंडफुलांच्या (शैवाक) शरीरातील शैवल कोशिकांचा थर पहा Lichen २ कवकांच्या शरीरातील बीजुककोश धारण करणाऱ्या तंतूंचा थर पहा Fungi

बीजुकदंड बीजुकांना आधारभूत तंतू उदा. बुरशी sporophore

१ बीजुक २ शैवलकोशिका १ लिंगभेदविहीन पद्धतीने बनलेली व रुजल्यावर सलिंग अथवा गंतुकधारी अवस्था निर्मिणारी प्रजोत्पादक कोशिका २ धोंडफुलातील शैवल spore

पुं द्रव्य प्रजोत्पादक नर-कोशिकायुक्त अवयवापासून, फलन नलिकेद्वारा, स्त्री कोशिकायुक्त अवयवातील स्त्री कोशिकेशी संयोग होण्यास जाणारा नर जीवद्रव्याचा एकप्रकलयुक्त भाग, उदा. द्राक्षवेलीवरील भुरी.

तनु बारीक या अर्थी लॅटिन संज्ञा, हिचा वापर वनस्पतींच्या जातिवाचक नावाकरिता करतात. Bignonia gracilis Lodd.

क्रमि (बीजुककोश) पुंज, क्रमिपुंज बीजुककोशांची पक्व होण्याची वेळ व स्थान क्रमाने (तळापासून वर) बदलत असणारा पुंज, उदा. प्रारंभिक नेचे, त्यावरुन Gradatae क्रमिपुंजी- क्रमिपुंज असलेले नेचे (गट)   Mixed sorus, Mixtae, Simplices

क्रमिकता, उतार, प्रवणता परस्पराशेजारी असलेल्या दोन भिन्न प्रदेशांतील (उदा. डोंगर व मैदान) जमीन, हवामान इत्यादींतील फरकांमुळे एकातून दुसऱ्यात जाणाऱ्या सीमाप्रदेशात आढळणारा चढौतार, हा त्यातील वनस्पतींच्या समुदायात हळुहळु संघटनात्मक फरक पडण्यातही दिसून येतो.

कलम, भेटकलम, कलम करणे दोन वनस्पतींचा शाकीय संबंध घडवून आणण्याकरिता एका स्थिर (बहुधा मजबुत) वनस्पतीच्या फांदीवर व खोडावर (याला खुंट म्हणतात) कृत्रिमरीत्या सांधलेली दुसरी इष्ट तर काट किंवा छाट ह्या स्वरुपातील वनस्पती g.hybrid (chimaera) कलम संकरज,

१ कण २ शूकधान्य १ कोणत्याही घन पदार्थांचे अत्यंत लहान भाग २ पिकविलेल्या गवतांचे फळ अथवा बीज, कित्येकांच्या छदावर टोकाशी लांब राठ केस असतो, ते शूक आणि त्यामुळे शूकधान्य हे नाव. उदा. भात, गहू, बाजरी cereal, pulse, awn

तृणकुल, गवते, ग्रॅमिनेसी (ग्रॅमिनी) गवत या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या सर्व एकदलिकित वनस्पतींचे मोठे कुल, याचा अंतर्भाव ग्लुमिफ्लोरी (ग्रॅमिनेलीझ) गणात केला जातो. प्रमुख लक्षणे- औषधीय वनस्पती, पोकळ किंवा भरीव दंडगोलाकृति खोड व पाने बहुधा साधी व दोन रांगांत, ल

तृणगण Glumiflorae

तृणप्रिय, तृणवासी गवतावर उपजीविक करणारी (जीवोपजीवी) वनस्पती, उदा. चिकटा (Sclerospora graminicola) नावाचा कवकापासून होणारा रोग बाजरीवर वाढतो.

तरंगक, कण, ग्रॅना १ हरितकणूंतील रंगद्रव्याचा बिंदुक (सूक्ष्मथेंब) २ कोणताही सूक्ष्म कण stroma  granum

दाडिम कुल, ग्रॅनॅटेसी Punicaceae

महावृद्धिकाल कोशिका, ऊतक व अवयव यांच्या पूर्ण वाढीकरिता आरंभापासून शेवटपर्यंत लागलेला संपूर्ण वेळ.

महा-, बृहत्- मोठा या अर्थाचा लॅटिन उपसर्ग, त्यावरुन grandiflora किंवा grandiflorus महापुष्पी, उदा. अगस्ता (Sesbania grandiflora Poir).

कणमय, कणयुक्त रवाळ, कणीदार, कणांनी बनलेले, उदा. कोशिकेतील प्राकल, सूक्ष्मकणांचे आवरण असलेले granulose

तृणभूमी, गवताळ प्रदेश हवामानादी परिस्थितीमुळे ज्या ठिकाणी मुख्यतः नैसर्गिकरीत्या फक्त गवताची मुबलक वाढ होते असा प्रदेश

उग्रगंध न आवडण्याइतका उग्र वास, उदा. सताप (Ruta graveolens L.), शेपू (Peucedanum graveolens L.)

गुरुत्वबोध, गुरुत्वागम गुरुत्वाची (पृथ्वीच्या आकर्षणाची) अथवा स्वतःच्या वजनाची जाणीव.

गुरुत्वीय जल गुरुत्वाकर्षणामुळे जमिनीत शिरुन विशिष्ट खोलीवर (खडकाळ थरांवर) साचलेले पाणी, हे द्रवरुप असून वनस्पतींना उपलब्ध होते.

हरित शैवल, हिरवे शैवल Chlorophyceae

पादपगृह तीव्र प्रकाश व रुक्ष हवा यांपासून संरक्षित असलेले व वनस्पतींच संवर्धन करण्याच्याच सोयिस्कर खोलीसारखे झोपडे, येथे सावली, मंद प्रकाश व दमट हवा मिळण्याची कृत्रिम परिस्थिती राखलेली असते.

सांघिक वाढ, सामूहिक वाढ एकाच जातीच्या अनेक वनस्पतीची एकत्र होणारी वाढ, उदा. कर्दळ, केळ, आले, बांबू इ.

कठक, दृढ पेशी फार घन आवरणाची कोशिका sclereid  stone cell

रेवाळ कठीण कण (रेव) असलेले sandy

चर, खोबण furrow

तल्प विभज्या खोडाच्या किंवा मुळाच्या टोकाशी सतत कोशिकांचे विभाजन व तज्जन्य नवीन ऊतकांची निर्मिती झाल्याने त्यातील तीन भागांपैकी केंद्रवर्ती भाग, त्यापासून वनस्पतीतील पक्व भागात भेंड, निकाष्ठ किरण व मध्यत्वचा, अंतस्त्वचा इत्यादी मौलिक ऊतके बनतात. meristem

मूलश्वसन जमिनीत असणाऱ्या मुळांचा श्वासोच्छ्वास, याचा खनिजांच्या शोषणाशी संबंध नसतो. g.water भूजल, मृ्ज्जल जमिनीच्या खालच्या थरात निसर्गतः मातीने धरुन ठेवलेले पाणी. या भूजलाच्या पृष्ठभागाला भूजल प्रतल म्हणतात. पहा water table.

तल्पोतक अपित्वचा, वल्क, वाहक ऊतके इत्यादी विशिष्ट ऊतकाखेरीज वनस्पतीतील इतर व आधारभूत मृदूतकांचा संच, यामध्ये मध्यत्वचा, निकाष्ठ (भेंड), निकाष्ठ किरण इत्यादींचा अंतर्भाव होतो.

निम्नस्तर (भूस्तर) वनश्री वनातील सर्वात खालचा (जमिनीजवळचा) वनस्पतींचा थर

गट, समूह अनेक सारख्या वस्तू, व्यक्ती किंवा पदार्थ, ऊतके, उपांगे, जाती, वंश इत्यादींचा एकत्र संच

वर्धनाग्र, वर्धिष्णु अग्र, वर्धी अग्र सतत वाढ चालू असलेले वनस्पतींच्या अवयवांचे टोक apex

वर्धी क्षेत्र वनस्पतींच्या अवयवांची प्रत्यक्ष लांबीत वाढ होत असलेला भाग. उदा. खोड, मूळ व शाखआ यांची टोके किंवा तळभाग इ.

वृद्धि, वर्धन, वाढ नवीन कोशिकांची निर्मिती होऊन किंवा असलेल्या कोशिकांच्या आकारमानात वाढ होऊन अवयवांची आकाराने व संख्येने कायम वाढ होण्याची प्रक्रिया, बीज रुजताना या दोन्ही क्रिया घडून येतात.

वृद्धिवक्रता वाढ चालू असताना येणारा वाकडेपणा g.engyme वृद्धि वितंचक वाढीला चालना देणारे वितंचक पहा engyme e.form (life form) वृद्धि रुप केवळ शरीराच्या विस्तारावरून बनविलेली वर्णनात्मक संज्ञा उदा. वृक्ष, क्षुप, औषधी इ. g.hormone वृद्धि संप्रेरक पहा hormone

वृद्धिरोधक वाढीस प्रतिबंध करणारा किंवा वाढीचा वेग मंद करणारा व कोशिकांत बनविला जाणारा (पदार्थ). g. limiting वृद्धिमर्यादक, वृद्धिनियंत्रक वाढीला मर्यादा घालणारा अथवा वाढीचे नियमन करणारा (घटक).

रक्षक कोशिका पानावरील त्वग्रंधाची (सूक्ष्म छिद्राची) उघडझाप करण्याबद्दल जबाबदार असलेली बहुधा अर्धचंद्राकृती हरितद्रव्ययुक्त कोशिका, ह्यांची जोडी असते. क्वचित हिरव्या खोडावर, देठावर व किंजपुटावर या कोशिका आढळतात. stoma

गोंद, डिंक

डिंक्या रोग, गोंद रोग खोड किंवा फांद्या यामधून डिंकासारख्या चिकट द्रव पदार्थाचा स्त्राव चालू असण्याचा प्रकार

थेंब, ठिपका, तैलबिंदु (drop)

अश्रुवत्, बिंदुयुक्त ठिपकेदार, उदा. गोलदार वृक्ष (Sterculia guttata Roxb.) spotted

निस्यंदन पानांतून अथवा तत्सम अवयवांतून पाण्याचे थेंब निसर्गतः गळून पडण्याचा प्रकार, रात्रीच्या थंड हवेत बाष्पोच्छवासाच्या अभावी हा प्रकार घडून येतो, उदा. गवते, अंजनवेल, ट्रोपिओलम, इत्यादी यांमध्ये जलस्त्रावक ऊतके व जलरंधे यांचा संबंध येतो. hydathode,

वृंदार (कोकम) कुल, गटिफेरी (क्लुसिएसी) सुरंगी, कोकम, नागचाफा, आमली, ऊंडी (पुन्नाग), ओट इत्यादी द्विदलिकित वनस्पतींचे कुल, याचा समावेश कोकम (वृंदार) गणात (गटिफेरेलीझमध्ये) केला जातो. प्रमुख लक्षणे- पिवळट किंवा हिरवट चीक असलेले वृक्ष किंवा झुडपे, पाने साधी,

नग्न-, प्रकट-, अनावृत- उघडे (आवरण नसलेले) या अर्थाचा ग्रीक उपसर्ग g. carpous नग्नफली, प्रकटफली, अनावृतफली १ परिदलाशी जोडून नसलेल्या फलावरणांनी युक्त २ लव किंवा केस नसलेल्या फळांची (वनस्पती) ३ बीजुके पक्व होत असताना बीजुकोत्पादक थर उघडा असलेले (कवक). g.

प्रकटबीज वनस्पति उपविभाग, जिम्नोस्पर्मी ज्यांची बीजे किंजपुटात (भावी फळात) बंदिस्त नसून किंजदलावर उघडीच असतात अशा सापेक्षतः प्रारंभिक बीजधारी वनस्पतींचा उपविभाग. प्रमुख लक्षणे- काही जीवाश्मरुपात व काही विद्यमान वनश्रीत आढळतात. लघुबीजुकपर्णे व गुरुबीजुकपर्

किंजमंडल, स्त्री केसर मंडल फुलातील सर्वात आतील महत्त्वाचे बीजोत्पादक पुष्पदलांचे (किंजदलांचे) वर्तुळ, किंजदलावरील बीजकात स्त्री गंतुक (अंदुक) असल्याने या सर्वच भागाला स्त्रीलिंगी (स्त्री केसर) समजतात   carpel, ovule, ovary  gynoecium, pistil

पुं-स्त्रीरुप, पुंजायरुप नर वनस्पतीसारखी दिसणारी स्त्री वनस्पती (मादी वनस्पती).

किंजकेसरधर (किंकेधर) किंजदले व केसरदले यांना आधारभूत असा फुलातील अक्षाचा लांबट भाग (दांडा), उदा. पांढरी तिळवण androgynophore

किंजकेसरित किंजदलाला केसरदले चिकटलेली असण्याचा प्रकार, उदा. आमर पुष्प (ऑर्किड)

किंजतलोद्गामी किंजलाचा तळ किंजपुटाच्या तळाशी असून किंजपुट पुष्पस्थलीमध्ये असण्याचा प्रकार उदा. तुळस, दीपमाळ, बुरुंबी इ.

किंजधर किंजदलांना आधार देणारा फुलातील केसरमंडलातून वाढलेला अक्ष, उदा. वाघाटी, पांढरी तिळवण, मुचकुंद इ.

गुरुबीजुक, बृहत्बीजाणु megaspore.

किंजकेसराक्ष किंजमंडल व केसरमंडल यांचा संयुक्त व संक्षिप्त अक्ष उदा. आमरे (ऑर्किड), पोपटवेल, सापसंद इ.

अवसंवलित, चक्राकृति, अग्रवलित circinate.

नतोन्नतपृष्टी, तरंगितपृष्ठी नागमोडी रेषा किंवा कंगोरे यांनी भरलेला पृष्ठभाग असलेला (अवयव).